Clematis

De clematis is een enorm populaire klimplant met ruim driehonderd bloemvarianten – van grote en kleurrijke bloemen tot kleine en subtiele bloemetjes. Iedere variant heeft z’n eigen unieke kenmerken en vormt een fantastische toevoeging aan uw tuin. Enkele varianten zijn wintergroen en komen al vroeg in het jaar tot bloei terwijl andere clematis-varianten hun blad verliezen tijdens de wintermaanden en pas laat in het jaar mooie bloemen voortbrengen. Hier leest u alles over de verschillende varianten en de oorsprong en verzorging van deze prachtige klimplant.

Clematis Bloem
Clematis Close Up

Korte samenvatting

De opvallende bloemen van de clematis maakt deze plant tot een aangename verschijning in Nederlandse tuinen en huiskamers. In de tuin groeit de plant graag tegen muren of hekwerken en als snijbloem staat de clematis prachtig in bijna ieder boeket. De veelzijdigheid van deze bloem en de vele bloemvariaties maken de plant dan ook erg gewild onder liefhebbers. Het feit dat de klimplant winterhard is maakt ‘m natuurlijk bijzonder geschikt voor in onze Nederlandse tuinen. Kortom, de clematis is van alle markten thuis en een prachtige aanwinst in uw tuin of huis.

Geschiedenis

De kleinbloemige clematis-soorten zijn inheems in Europa en deze botanische soorten vormen dan ook de basis voor de vele varianten die we vandaag de dag kennen. In de tweede helft van de negentiende eeuw werden in Engeland de eerste grootbloemige clematis-varianten gecultiveerd door de inheems Europese soorten te kruisen met botanische soorten uit China en Japan. Verdere kruising resulteerde daarna ook in klokvormige en cilindrische bloemen. Inmiddels kent de clematis-familie ruim 300 unieke soorten met ieder een unieke uitstraling en bijzondere kenmerken.

Oorsprong

De clematis behoort tot de ranonkelfamilie en groeit voornamelijk in gematigde klimaatzones en gebergten in de tropen. Dit verschil bepaalt ook of de varianten hun blad verliezen of dat ze het hele jaar groen blijven. De clematis-varianten uit gematigde zones zijn bladverliezend en bloeien laat in het jaar terwijl de varianten uit de tropische gebergten groenblijvers zijn en al vroeg in het jaar tot bloei komen.

De naam van de bloem heeft een Griekse oorsprong en betekent ‘rankend’. Hiermee wordt gedoeld op het klimvermogen van de plant en de liaanachtige ranken waarmee de plant zich omhoog werkt. In het wild kan de clematis dan ook tot een hoogte van ruim vijf meter klimmen. Veruit het grootste deel van het plantengeslacht bestaat uit houtachtige klimplanten, terwijl een klein deel van de clematis-familie bestaat uit vaste, kruidachtige planten.

Symbolische / kleuren betekenis

De clematis wordt vaak in verband gebracht met innerlijke schoonheid. De sierlijke bloem en verfijnde uitstraling benadrukken de eenvoud en schoonheid van de bloem. Met een clematis spreekt u dan ook waardering uit voor de persoonlijkheid van de ontvanger.

Clematis herkenning

Hoe herken je de clematis?

Omdat er veel uiteenlopende varianten zijn van de clematis, is deze niet direct te herkennen aan één overkoepelende eigenschap. Veel van deze varianten hebben echter een stervormige bloem waarbij er vier tot acht kelkbladeren om het bloemhoofd groeien en de kroonbladeren ontbreken. De kleuren lopen uiteen van rood en roze tot paars en wit. In Nederland vindt u de lila en roze varianten doorgaans in boeketten.

Daarnaast is de clematis te herkennen aan de liaanachtige bloemstelen die de plant tot klimplant maken. Deze hebben doorgaans een mooie diepgroene kleur en verliezen afhankelijk van soort al dan niet de bladeren in de winter.

Clematis verzorging

Verzorging / onderhouden

De clematis heeft doorgaans een flinke hoeveelheid water nodig. Gedurende drogere periodes in het jaar moet de plant dan ook voldoende besproeid worden wanneer u de plant in uw tuin heeft staan. Extra voeding kan geen kwaad, zeker gedurende het bloeiseizoen. Tijdens deze periode verbruikt de plant namelijk extra energie. Zorg er ook voor dat u de uitgebloeide bloemen regelmatig verwijdert. Dit zorgt er namelijk voor dat de plant zich volledig kan richten op de gezonde bloemen en daardoor nog langer en mooier bloeit.

Soorten

Er zijn veel verschillende soorten clematis bekend en gecultiveerd. In Nederland is er slechts één soort die in het wild wordt gevonden; de Clematis Vitalba, ook wel bosrank genoemd, groeit voornamelijk in Limburg. Daarnaast kunt u overige soorten gewoon  aanschaffen en in uw tuin planten zodat u kunt genieten van de bloeiende klimplant. Enkele bekende en populaire soorten zijn de Clematis Comtesse de Bouchad met een mooie roze bloem, de Clematis Jackmanii met prachtige donkere violetblauwe bloemen, de Clematis Madame Julia Correvon met rode bloemen en de Clematis Forever Friends met helderwitte bloemen. Kortom, welke kleur u ook in uw tuin wilt, met de clematis heeft u voldoende keus.

Ook als tuinplant of alleen snijbloem?

Het mooie van de clematis is dat deze als tuinplant en als snijbloem zeer geschikt is. Dankzij de houtachtige structuur van de stelen zijn de bloemen sterk genoeg om mooi rechtop te blijven staan in een vaas of als deel van een boeket. Wanneer u de clematis als tuinplant heeft kunt u dus ook enkele bloemen afknippen met voldoende steel en in een vaas zetten bij u in de woonkamer. Op die manier geniet u optimaal van deze veelzijdige en kleurrijke plant.

Bloeitijd / seizoen

De bloeitijd van de clematis is afhankelijk van de soort. Groenblijvers bloeien bijvoorbeeld relatief vroeg in het seizoen terwijl soorten die ’s winters hun blad verliezen laten in het jaar tot bloei komen. Enkele vroege bloeiers zijn de Clematis Armandii, ‘Apple Blossom’ en ‘Avalanche’. Deze soorten hebben een bloeitijd tussen maart en mei. Late bloeiers zijn o.a. de Clematis ‘Miss Bateman’, Jackmanii en Vitalba en bloeien doorgaans tussen juli en september. Er zijn overigens ook vroege bloeiers die niet wintergroen zijn, zoals de Clematis ‘Nelly Moder’ of de Clematis ‘Montana’. Afhankelijk van de variant die u kiest kunt u dus gedurende twee à drie maanden van het jaar rekenen op prachtige bloemen.

Clematis standplaats zon/schaduw

Standplaats zon / schaduw

Omdat er veel soorten clematis zijn, is er altijd wel een goede plek in de tuin te vinden voor één van deze soorten. De meeste soorten houden echter wel van flink wat zon. Het is dan ook geen enkel probleem om de clematis in de volle zon te zetten. Houd er dan wel rekening mee dat de plant ook voldoende water krijgt. Het liefst droogt de kluit nooit helemaal uit. Bij de klimmende varianten is het aan te raden om de groei de ondersteunen door bijvoorbeeld gaas of spandraad te plaatsen in de buurt van de plant. Op die manier heeft u bovendien redelijk controle over de groei van de plant.

Clematis bollen planten

Bollen planten

Voor het mooiste resultaat kunt u de clematis het beste aanschaffen als potplant. Door de plant in een kuip te laten wennen en voldoende water te geven zodat de wortels zich volzuigen, vergroot u de kans dat de plant het in uw tuin goed zal doen. Wanneer u de clematis gaat planten, zorg er dan voor dat u een gat van ongeveer 25 centimeter graaft, niet te dicht op een muur of schutting. Wanneer de plant te dicht bij een wand wordt geplaatst zal deze namelijk uitdrogen. Wanneer de plant gaat groeien, kunt u deze richting de muur of schutting leiden waardoor de plant alsnog het oppervlak zal bedekken. De kleinbloemige varianten zijn echter ook goed te zaaien.

Snoeien

U kunt de clematis het eerste jaar na aanplant het beste terugsnoeien om de groei van nieuwe scheuten te stimuleren. Snoei de plant terug tot ongeveer 30 à 35 centimeter boven de grond. Oudere clematisvarianten die hun blad verliezen kunnen het beste in februari worden gesnoeid. Snoei de takken terug tot vlak boven de nieuwe knoppen en verwijder eventuele dode of zwakke takken. De wintergroene varianten hebben daarentegen weinig snoeiwerk nodig. Wanneer u de plant toch iets terug wilt snoeien, kunt u dit het beste doen na de bloeitijd.

Vermeerderen

De beste manier om een clematis te vermeerderen is afleggen. Kies voor een jonge tak die dicht op de grond groeit en graaf de tak in met het uiteinde naar boven gericht. De tak zal na verloop van tijd zelf wortels gaan groeien waarna u de tak los kunt knippen van de moederplant. Wanneer de nieuwe plant groot genoeg is, kunt u deze verplaatsen naar een nieuwe plek.

Stekken

Het stekken van de clematis is niet eenvoudig. Het resultaat wisselt dan ook nog wel eens en kan soms tegenvallen. De grootste kans op succes heeft u wanneer u perliet gebruikt om de stek in te laten wortelen. Plaats een jonge scheut in een mix van aarde en perliet, en zorg ervoor dat deze op een warme plek uit direct zonlicht staat. Na verloop van tijd zal de stek voldoende kracht hebben om opnieuw in uw tuin te worden geplaatst.

Drogen

Om nog langer te kunnen genieten van de mooie bloemen van de clematis, kunt u ervoor kiezen om de bloem te drogen. De beste methode om dit te doen is luchtdrogen. Bind enkele clematisbloemen tot een bundel en knoop ze vast aan de onderkant van de stelen. Hang de bundel vervolgens ondersteboven op een donkere en relatief warme plek zoals de zolder. Zorg ervoor dat er een luchtstroom om de bloemen heen kan om het droogproces te bevorderen. Na enkele weken heeft u fantastisch mooie droogbloemen gemaakt van de clematis.

Veredelen

Clematissen worden steeds vaker gekweekt als snijbloemen vanwege de spectaculaire kleuren en vormen van de verschillende soorten. De Clematis Diversifolia ‘Star River’ is bijvoorbeeld een prijswinnende snijbloem evenals de Clematis ‘Blue Pirouette’. Deze varianten kunnen echter ook gewoon in uw tuin worden geplaatst. Op die manier kunt u tijdens de bloeiperiode zelf een prachtig boeket samenstellen van bloemen uit uw eigen tuin.

Overhouden / bewaren

De clematis is redelijk winterhard en kan dan ook gewoon in de tuin blijven staan wanneer deze in de volle grond staat. Wanneer u de plant als kuipplant houdt is het echter aan te raden om de clematis te beschermen gedurende periodes van vrieskou. De wortels van een kuipplant bevriezen namelijk eerder dan planten met wortels in de volle grond. U kunt er daarom het beste voor kiezen om de clematis in kuip ’s winters in een schuurtje of binnen te zetten.

Favoriete boeketten voorzien van de clematisbloem

De clematis is zeer geschikt als snijbloem en pronkt daarom veelvuldig in mooie boeketten. De vele kleuren kunnen met bijna iedere andere bloem worden gecombineerd en met z’n opvallende verschijning steelt de clematis echt de show. Met name de stervormige varianten worden vaak in boeketten gebruikt en geven een frisse en sierlijke uitstraling aan het geheel. Vooral de paarskleurige en roze clematisbloemen zijn zeer populaire toevoegingen aan moderne boeketten.

Veelgestelde vragen

Is de clematis winterhard?

De clematis is redelijk winterhard en doorgaans bestand tegen de Nederlandse winterperiode. Wanneer de plant in de volle grond staat zal deze prima kunnen overleven wanneer het licht tot matig vriest. Als u de clematis als kuipplant houdt, is het echter wel verstandig om de plant ’s winters te beschermen. Plaats de plant dan in een schuurtje of in huis om beschadiging van de wortels te voorkomen.

Kan ik de clematis gebruiken als snijbloem?

U kunt de clematis ook goed gebruiken als snijbloem. Wanneer u de plant in uw tuin heeft staan kunt u bijvoorbeeld tijdens het bloeiseizoen enkele bloemen afknippen om deze binnen neer te zetten in een vaas. Op die manier maakt u optimaal gebruik van het sterke karakter van deze plant en de prachtig mooie bloemen.

Waar komt de clematis vandaan?

De clematis vindt z’n oorsprong over de hele wereld in gematigde klimaatzones en tropische gebergten. De kleinbloemige clematissen zijn inheems in Europa terwijl de grootbloemige soorten in tropische gebieden in Azië en Zuid-Amerika voorkomen. Het kruisen van de diverse soorten heeft er echter voor gezorgd dat de diverse clematissen inmiddels overal verkrijgbaar zijn.